Oleje ajurwedyjskie do masażu - co musisz wiedzieć

Oleje ajurwedyjskie to podstawa tradycyjnych rytuałów indyjskich. W systemie medycyny naturalnej stosuje się je w leczeniu i zabiegach oczyszczania. Są także niezastąpione w codziennej praktyce domowej - olejowanie ciała, w tym skóry głowy i twarzy jest częścią dinacharya, czyli codziennego dbania o siebie. 

Tradycyjne wytwarzanie oleju ajurwedyjskiego to wieloetapowy proces, w którym wykorzystuje się trzy podstawowe składniki: drava (ciecz), kalka (pasta ziołowa) i taila (olej bazowy). Najpierw przygotowuje się kashayam, czyli odwar z ziół (drava), który następnie łączy się z pastą ziołową i olejem. Mieszanka jest powoli gotowana na małym ogniu przez kilka godzin, aż cała woda odparuje, a substancje aktywne z ziół przenikną do oleju. Po odcedzeniu i ostudzeniu uzyskuje się czysty, aromatyczny olej o silnych właściwościach terapeutycznych.  Do użytku codziennego w domu używa się lżejszych olejów bazowych lub ziołowych, których receptury dobierane są w celu równoważenia trzech energii życiowych, zwanych doszami – Vata, Pitta i Kapha.

W codziennej praktyce ajurwedy olej stanowi nie tylko element pielęgnacji, ale przede wszystkim to sposób regeneracji i oczyszczania. Olejowanie ciała pomaga w utrzymaniu odpowiedniego nawilżenia skóry, poprawia krążenie, wspiera układ nerwowy i działa relaksująco. To prosty, naturalny sposób na odzyskanie równowagi i odprężenia po dniu pełnym obowiązków.

Według klasycznych tekstów ajurwedy, takich jak Charaka Samhita i Sushruta Samhita, regularny masaż olejowy (Abhyanga) przynosi liczne korzyści zdrowotne. Wspomina się, że codzienne olejowanie „odżywia tkanki ciała (dhatus), wzmacnia stawy, poprawia wzrok, zapewnia długowieczność i zdrowy sen”. Masaż wspiera również funkcjonowanie układu nerwowego, opóźnia procesy starzenia, wzmacnia odporność i poprawia krążenie. W ajurwedzie uważa się, że olejowanie pomaga zrównoważyć dosze, zwłaszcza Vata, odpowiedzialną za suchość i napięcie w organizmie, dzięki czemu ciało staje się bardziej odporne i elastyczne.

Zanim wybierzesz odpowiedni olej ajurwedyjski, warto zrozumieć, czym są dosze. To trzy podstawowe typy konstytucji ciała i umysłu, które określają naszą fizjologię, temperament oraz potrzeby pielęgnacyjne. Każdy człowiek ma wszystkie trzy dosze, ale zwykle jedna lub dwie z nich dominują.

Vata reprezentuje ruch i powietrze. Osoby o przewadze tej doszy mają lekką budowę ciała, suchą skórę i włosy, często odczuwają chłód i szybkie zmiany nastroju. Ich energia jest zmienna – potrafią być bardzo kreatywne i pełne entuzjazmu, ale też łatwo popadają w wyczerpanie.
Objawy nierównowagi: suchość skóry, napięcie mięśni, bezsenność, uczucie niepokoju.
Oleje ajurwedyjskie dla Vata: ciepły olej sezamowy lub migdałowy – gęsty, odżywczy, dający poczucie stabilności.

Kapha łączy w sobie elementy ziemi i wody. Osoby o tej konstytucji mają mocną budowę ciała, gładką i elastyczną skórę, spokojny temperament. Cechuje je wytrzymałość, ale także skłonność do ospałości i zatrzymywania wody.
Objawy nierównowagi: uczucie ciężkości, obrzęki, powolne trawienie, brak motywacji.
Oleje ajurwedyjskie dla Kapha: olej gorczycowy lub sezamowy z dodatkiem imbiru – rozgrzewający, pobudzający, wspierający krążenie.

Ajurweda wykorzystuje dziesiątki różnych olejów, jednak kilka z nich stanowi podstawę codziennej pielęgnacji.

Olej sezamowy

Uważany za króla olejów ajurwedyjskich. Głęboko odżywia skórę, wspiera układ nerwowy i działa przeciwstarzeniowo. Ma naturalne właściwości rozgrzewające, dlatego jest idealny dla osób o dominującej doszy Vata. Regularne stosowanie przywraca elastyczność skóry i ujędrnia ciało.

Olej kokosowy

Lekki, chłodny i przyjemnie pachnący. Polecany dla osób typu Pitta, ponieważ koi stany zapalne, łagodzi podrażnienia i wspomaga regenerację naskórka. Doskonały również do pielęgnacji włosów i skóry głowy – wzmacnia cebulki i nadaje włosom połysk.

Olej gorczycowy

Silnie rozgrzewający, o charakterystycznym, intensywnym zapachu. Pomaga pobudzić krążenie i usuwa nadmiar Kapha z organizmu. Stosowany regularnie wspiera oczyszczanie skóry, zmniejsza uczucie ciężkości i sztywności mięśni.

Ziołowe oleje doszowe

W praktyce domowej stosuje się również kompozycje harmonizujące dosze - z odpowiednio dobranymi ziołami i olejkami eterycznymi. Tutaj mamy dodatkowo element aromaterapii, przez co działamy bardziej holistycznie, również poprzez zmysł powonienia.

Abhyanga to domowy masaż ajurwedyjski, który możesz wykonywać samodzielnie, najlepiej rano przed kąpielą lub wieczorem przed snem. Cały rytuał trwa od 15 do 45 minut, w zależności od czasu, jaki chcesz mu poświęcić.

1. Przygotowanie przestrzeni i oleju

Zadbaj o ciepłe, spokojne miejsce. Możesz rozłożyć ręcznik lub matę, by zabezpieczyć powierzchnię przed olejem (a także zabezpieczyć się przed możliwością poślizgnięcia - masujemy olejem również podeszwy stóp). Wybierz olej odpowiedni do swojej doszy i delikatnie go podgrzej – najlepiej w kąpieli wodnej do temperatury około 38–40°C. Ciepły olej wnika głębiej w skórę i działa bardziej relaksująco.

2. Rozpocznij od głowy

W ajurwedzie głowa jest miejscem koncentracji energii i nerwów, dlatego masaż zaczyna się od skóry głowy.  Do masażu głowy używaj przeznaczonych do tego olejków (np. Maha bringraj), ryżowego lub cebulowego). Wmasuj niewielką ilość oleju w skórę okrężnymi ruchami palców – tak jak podczas mycia włosów. Do twarzy użyj olejku przeznaczonego do twarzy np. Kumkumadi lub oleju bazowego (kokosowego, sezamowego, jojoba). Skup się na czole, skroniach i karku. Ten etap poprawia krążenie i koi napięcia.

3. Masaż twarzy i szyi

Nałóż kilka kropel oleju na dłonie i delikatnie rozprowadź na twarzy – od środka ku zewnątrz. Na szyi masuj ruchami od dołu ku górze, co pomaga ujędrnić skórę i poprawić jej elastyczność.

4. Ramiona i ręce

Teraz weź olej do masażu ciała i przejdź do ramion. Wykonuj długie, posuwiste ruchy wzdłuż mięśni, zawsze kierując się ku sercu. Stawy – łokcie i nadgarstki – masuj kolistymi ruchami. Ten etap świetnie rozluźnia napięcie i poprawia krążenie w kończynach.

5. Klatka piersiowa i brzuch

Masuj klatkę piersiową delikatnie, okrężnymi ruchami. Brzuch masuj kolistymi ruchami zgodnie z ruchem wskazówek zegara – to wspiera trawienie i pracę jelit.

6. Nogi i stopy

Na nogach stosuj długie ruchy w górę, w kierunku serca, aby pobudzić krążenie. Stawy kolanowe masuj okrężnie. Zatrzymaj się dłużej przy stopach – to szczególnie ważny element rytuału. Stopy zawierają wiele zakończeń nerwowych, dlatego masaż tej części ciała przynosi głęboki relaks i poprawia jakość snu.

7. Czas na wchłonięcie oleju

Po zakończeniu masażu pozostaw olej na skórze przez 15–30 minut. W tym czasie możesz okryć ciało ręcznikiem i zrelaksować się. W tym okresie olej wnika w głąb tkanek, odżywiając je i usuwając toksyny.

8. Kąpiel lub prysznic

Na koniec weź ciepły prysznic, używając delikatnego mydła lub żelu. Unikaj silnych detergentów, aby nie zmyć całkowicie ochronnej warstwy oleju ze skóry. Po kąpieli delikatnie osusz ciało ręcznikiem – nie pocieraj, a jedynie dotykaj, by pozostawić cienką warstwę pielęgnującą.

W ajurwedzie zaleca się wykonywanie abhyangi codziennie, szczególnie rano przed kąpielą. Jeśli nie masz tyle czasu, postaraj się włączyć rytuał przynajmniej 2–3 razy w tygodniu. Już po kilku tygodniach zauważysz różnicę – skóra stanie się gładsza, a mięśnie bardziej rozluźnione.

1. Zdrowsza i bardziej elastyczna skóra – naturalne oleje wzmacniają barierę hydrolipidową i przeciwdziałają przesuszeniu.

2. Redukcja stresu – masaż działa uspokajająco, obniża napięcie nerwowe i poprawia samopoczucie.

3. Poprawa krążenia i drenażu limfatycznego – regularny masaż wspiera detoksykację organizmu.

4. Wzmocnienie stawów i mięśni – oleje ajurwedyjskie ułatwiają regenerację po wysiłku fizycznym.

5. Lepszy sen i koncentracja – odprężenie ciała wpływa pozytywnie na jakość odpoczynku i pracę mózgu.

6. Spowolnienie procesów starzenia – zawarte w olejach przeciwutleniacze neutralizują wolne rodniki i poprawiają wygląd skóry.

W ofercie Sattva Ayurveda znajdziesz oleje ajurwedyjskie opracowane specjalnie dla każdego typu doszy. Dzięki odpowiedniemu doborowi składników działają one w sposób kompleksowy – pielęgnują skórę i przywracają równowagę organizmu.

Choć olejowanie jest zazwyczaj bezpieczne, jest kilka sytuacji, w których należy go unikać. Nie zaleca się masażu olejowego w czasie gorączki, przeziębienia, ostrego kaszlu, niestrawności lub tuż po jedzeniu. Niewskazane jest także wykonywanie Abhyangi podczas miesiączki, stanów zapalnych skóry, świeżych urazów oraz w przypadku infekcji wirusowych lub bakteryjnych. W takich sytuacjach zaleca się wstrzymanie zabiegu do czasu pełnego powrotu do zdrowia, aby organizm mógł skupić energię na regeneracji.

• Używaj niewielkiej ilości oleju – wystarczy 2–3 łyżki na całe ciało.

• Podgrzewaj olej zawsze w kąpieli wodnej, nigdy bezpośrednio na ogniu.

• Jeśli nie masz czasu na pełen masaż, olejuj tylko stopy i dłonie przed snem – to również przynosi korzyści.

• Stosuj ręcznik lub odzież, której nie szkoda zabrudzić, ponieważ oleje mogą zostawiać plamy.

• Regularnie oczyszczaj pory skóry peelingiem lub szczotkowaniem na sucho, aby wspomóc wchłanianie oleju.