Co to jest ajurweda?
Trudne słowa - ale tylko na początku
Być może dopiero zaczynasz interesować się ajurwedą i już na samym początku natrafiasz na trudne i obco brzmiące pojęcia. Nie zrażaj się, to tylko początki. I warto te parę pojęć poznać, aby następnie krok po kroku pójść dalej i zgłębiać piękne ajurwedyjskie praktyki, wdrażać je. Zazwyczaj ajurwedyjskie koncepty językowo wywodzą się z sanskrytu. Warto poznać choć kilka z nich na początek, aby skorzystać we właściwy sposób z całej mandali zaleceń ajurwedy i zacząć w praktyce korzystać z jej dobrodziejstw. Teraz będzie o doszach, które są głównymi ‚energiami’ czy siłami sprawczymi wszystkiego co dzieje się w przyrodzie, jak i w ciele człowieka.
Co to są dosze?
Tak więc ajurweda patrzy na świat przez pryzmat tridoshy (tridosha), którą tworzą VATA, PITTA i KAPHA. Dosze to subtelne energie, które wpływają nie tylko na to, co dzieje się w ciele, umyśle i duchowości człowieka, ale są wszechobecne w otaczającym nas świecie. Ale zacznijmy od dosz w ciele człowieka. Dosze są subtelne, to znaczy, że nie możemy ich zobaczyć tak jak widzimy rzeczy i świat wokół nas, lecz możemy zaobserwować ich cechy, przejawy.
Kiedy dosze znajdują się we względnej równowadze, organizm znajduje się w harmonii i cieszy się optymalnym dla siebie zdrowiem. Kiedy zaś wymykają się spod kontroli, podobnie jak żywioły, mogą powodować symptomy dyskomfortu czy z czasem choroby - w mniej lub bardziej gwałtownym wydaniu. Ale nie znaczy to wcale, że dosz każdy ma mieć tyle samo i po równo. Punktem odniesienia jest tzw. Prakriti, czyli układ dosz naturalny, urodzeniowy, indywidualny dla każdego (a o tym za chwilę).
Ajurweda opisuje człowieka holistycznie. Nie jako zbiór organów, narządów, tkanek, które należy naprawić, gdy szwankują. Skupia się raczej na utrzymywaniu dobrostanu człowieka poprzez dbanie o równowagę na poziomie dosz.
Przejdźmy do konkretów - jakie cechy ma każda z dosz i w jaki sposób one się manifestują u ludzi.
Dosza VATA - porównywana jest do powietrza
Vata jest utworzona z elementów powietrza i eteru i motorem napędowym każdego ruchu. Jest zimna, sucha, lekka, ruchliwa, nieregularna i szorstka.
Jeśli u danej osoby dominuje Vata, prawdopodobnie ona bardzo drobnej budowy ciała, albo bardzo wysoka, zmaga się z suchą skórą i wrażliwością na zimną i suchą pogodę. Zazwyczaj sypia ona dosyć płytko i niespokojnie. Może być osobą aktywną, entuzjastyczną, otwartą i kreatywną, ale poziom tej energii prawdopodobnie jest zmienny. Jeśli poziom doszy VATA podniesie się (z wiekiem lub na skutek złej diety czy niewłaściwego stylu życia), taka osoba będzie mieć skłonność do zaburzeń nerwowych i zmagać się z problemami stawów, skłonnością do alergii, zaparć i uczucia niepokoju.
Dosza PITTA - porównywana do ognia (choć występuje w niej też element wody)
Pitta dosza jest połączeniem ognia i wody i jest energią metabolizmu i przemian w organiźmie. Jest ona gorąca, oleista, lekka, płynna, ostra, miękka i gładka.
Jeśli Pitta dominuje u danej osoby, prawdopodobnie jest ona średniej budowy, z ciepłą w dotyku, rumianą skórą. Latem wykazuje wrażliwość na słońce (nie wychodzi bez okularów słonecznych z domu) i ma skłonność do oparzeń słonecznych. Zazwyczaj ma dosyć silny apetyt. Jeśli omija posiłki, staje się drażliwa. Ma czujny, ale dobry, satysfakcjonujący sen. W życiu zawodowym wykazuje się bystrością i wyjątkowym intelektem. Z drugiej strony bywa nadmiernie konkurencyjna i skłonna do konfliktów. Jeśli poziom doszyPITTA podniesie się, to osoba taka będzie miała tendencje do stanów zapalnych, uczucia zgagi i problem z opanowaniem agresywnych uczuć.
Dosza KAPHA - porównywana do wody i ziemi
Kapha dosza jest połączeniem wody i ziemi i jest energią spójności. Jest chłodna, mokra, oleista, ciężka, gęsta, statyczna i stabilna.
Jeśli Kapha dominuje u danej osoby, możesz mieć ona dosyć dużą sylwetkę, zmagać się z tendencję do przybierania na wadze, ma stały apetyt (choć zazwyczaj nie je zbyt dużo). Z dużym prawdopodobieństwem będzie to osoba przyjazna i przywiązująca się, lecz również wykazująca opór na zmiany.
W obszarze zdrowia i charakterystyki (z zwłaszcza kiedy poziom KAPHA doszy podniesie się) może być podatna na różnego rodzaju zatory, zatrzymanie płynów - obrzęki, powolne trawienie, przyrost masy ciała, depresję i popadanie w letarg.
Założenie, że każdy człowiek ma swoją indywidualną konstytucję, zwaną prakriti jest jednym z fundamentalnych założeń ajurwedy. Poznanie własnej konstytucji jest niezbędne, jeśli zamierzamy we właściwy sposób spożytkować tę prawiedzę. Na początek zatem nieco wiedzy w pigułce.
Prakriti to ajurwedyjski typ konstytucyjny człowieka (zarówno budowy ciała, psychologiczny, jak i duchowy), indywidualny dla każdego człowieka, ukształtowany naturalnie - z jakim się rodzimy.
Analiza rozkładu dosz i poszczególnych osób pozwala pogrupować ludzi na pewne typy (tzw. body types).
Tych typów budowy ciała rozróżniamy 7:
- 3 typy prakriti z jedną doszą dominującą ponad pozostałymi: VATA dosza prakriti, KAPHA dosza prakriti, PITTA dosza prakriti.
- 3 typy prakriti z dwoma doszami dominującymi (dvisha prakriti) : PITTA -KAPHA prakriti, VATA -PITTA prakriti, VATA-KAPHA prakriti.
- typ prakriti zrównoważonych dosz (tzw. Sama prakriti) - gdzie trzy dosze występują w tych samych proporcjach.
Czy jesteś w stanie intuicyjnie ocenić, która dosza dominuje u Ciebie?